Afbeelding: Leerlingen van basisschool DvM in Aalst, tijdens het inzamelmoment van 17 oktober 2024

Leerlingen uit negen scholen in Aalst en tien scholen in Brugge zijn door Recupel en GoodPlanet opgeleid tot ‘ElektroHeld’. Ze leerden alles over het belang van een circulaire economie en hoe je elektrotoestellen langer kan doen leven door herstel, hergebruik en recyclage. Nu gaan ze op jacht naar toestellen die stof liggen te vergaren in de rommelschuiven, op de zolders, in de kelders en kasten van familie, vrienden en schoolgenoten. En dat zijn er heel wat: in de Belgische huishoudens vinden we maar liefst 49 miljoen ongebruikte elektrotoestellen terug. Wereldwijd is elekr(on)isch afval dan ook de snelst groeiende afvalstroom.

International E-Waste Day

In de week van 14 oktober (International E-Waste Day) worden consumenten wereldwijd aangepord om hun ongebruikte toestellen een tweede leven te geven. Unitar becijferde in zijn E-waste monitor 2024^[1]dat deze afvalstroom tegen 2030 met een derde zal toenemen en groeit tot 82 biljoen kilogram. Bovendien bestaat 30% van deze afvalberg uit kleine elektrotoestellen zoals speelgoed, afstandsbedieningen en e-sigaretten. Slechts 12% van dit type apparaten wordt wereldwijd gerecycleerd, volgens de studie van Unitar. Een deel verdwijnt via het huishoudelijk afval waardoor er een schat aan waardevolle materialen verloren gaat. Ook Belgen maken zich hier schuldig aan. Oortjes, oplaadkabels, fietslampjes, afstandsbedieningen of computermuizen … bijna de helft van de Belgen gooit dit type toestellen wel eens in de vuilnisbak, volgens een studie van Recupel in 2023.

Eric Dewaet, CEO van Recupel: “Door je elektrotoestel correct in te zamelen, draag je je steentje bij aan een betere planeet. We herstellen en hergebruiken wat nog kan. Kapotte toestellen geven we een tweede leven door de grondstoffen te recycleren. Zo kunnen ze worden ingezet voor nieuwe toepassingen en producten en hoeven we minder grondstoffen uit de bodem te halen in het buitenland.”

Waarom hamsteren Belgen hun elektro?

Af en toe wordt er fout gesorteerd of afgedankt, maar nog te vaak stockeren Belgen toestellen die ze niet meer gebruiken. De redenen blijken heel uiteenlopend te zijn, volgens onderzoek van Recupel.

Emotionele redenen:

• • Gemakzucht: weg van de minste weerstand
  • Luiheid of laksheid: gebrek aan zin en motivatie
  • Containerpark als onaangename taak en plek
  • Tijdsgebrek: geen tijd of prioriteit
  • Uitstelgedrag en vergetelheid
  • Optimisme: bewaren voor (her)gebruik of herstel
  • Nostalgie: sentimentele gehechtheid
  • Desinteresse of onverschilligheid

Functionele redenen:

• • Efficiëntie: verzamelen en periodiek brengen
  • Onwetendheid/onbekendheid: gebrek aan kennis en informatie
  • Praktische ongemakken: gebrek aan vervoer, bereikbaarheid en toegankelijkheid, beperkte toegang of openingsuren, …

ElektroHelden: kinderen in actie

ElektroHelden is een educatief initiatief van Recupel en GoodPlanet, i.s.m. lokale overheden, dat leerlingen uit de 3e graad van het lager onderwijs aanmoedigt om actie te ondernemen tegen de groeiende afvalberg aan e-waste. Tijdens educatieve workshops ontdekken de kinderen hoe hun consumptiegedrag en dat van hun omgeving impact maakt op het klimaat en leren ze waarom het belangrijk is om elektro correct te herstellen, hergebruiken of recycleren. Die kennis zetten ze om in de praktijk met een leuke inzamelwedstrijd: in een onderlinge strijd met andere deelnemende scholen proberen de ElektroHelden zoveel mogelijk toestellen vanonder het stof te halen. Ze moedigen ouders, buren, familie … aan om hun toestellen een tweede leven te geven en binnen te brengen op school. Zo wordt ook de omgeving van de kinderen betrokken. Op school sorteren de kinderen zelf het ingeleverde materiaal: toestellen die nog herbruikbaar zijn, gaan naar de lokale kringloopwinkel. Wat niet meer bruikbaar is, wordt vakkundig gesorteerd en in lokale verwerkingsbedrijven gerecycleerd. Elke deelnemende school krijgt een prijs, maar de drie scholen met het hoogst aantal punten ontvangen een extra prijs. De hoofdprijs is een uitstap naar Technopolis met alle deelnemende klassen.

“GoodPlanet zet zich in om de eerste stap naar duurzaamheid eenvoudig en toegankelijk te maken voor iedereen. Dankzij het project ElektroHelden leren kinderen op een positieve manier over het belang van het inzamelen van gebruikte elektr(on)ische apparatuur en worden ze vervolgens echte ambassadeurs die hun vrienden en familie aanmoedigen om deel te nemen aan hun inzamelacties”, aldus Jo Van Cauwenberge, directeur van GoodPlanet België.

“Ik ben trots op alle Aalsterse scholen die zich inzetten voor dit project en de extra inspanningen leveren om e-waste te verminderen,” aldus Katrien Beulens, schepen van Jeugd en Klimaat in Aalst.

Wat is International E-Waste Day?

International E-Waste Day is een jaarlijkse bewustmakingsdag op initiatief van het WEEE Forum, de internationale koepel van organisaties verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van e-waste, en vindt elk jaar plaats op 14 oktober. Het doel van International E-Waste Day is om het groeiende probleem van elektronisch afval onder de aandacht te brengen en een verantwoord beheer van elektronisch afval te stimuleren.De editie van dit jaar heeft als motto ‘Je kan alles recyclen met een stekker, batterij of kabel!’ en vestigt de aandacht op onzichtbaar e-afval – de elektronische items die vaak niet worden herkend en niet binnen de juiste afvalstroom gerecycleerd worden. Hoewel e-waste vaak wordt geassocieerd met afgedankte gadgets en apparaten, wordt een aanzienlijke hoeveelheid elektronisch afval vaak over het hoofd gezien.